დაჩიმ იფიქრა: ახლა რომ დავიწყო, იყო ერთი ბიჭი და დაჩი ერქვაო, არ გამიჯავრდეს; მართლადა, სულ ეს დაჩი, დაჩი რა დავიჩემეო.
- ეს ამბავი ძალიან დიდი, დიდი ხნის წინათ მოხდა...
- ვიცი, როცა მე არ ვიყავი ქვეყანაზე...
- ჰო, მაგრამ ბავშვები მაინც უამრავი იყო...
- ვარსკვლავები?..
- მოიცა! იყვნენ პატარა ბიჭები და გოგონები. რა თქმა უნდა, დიდებიც იყვნენ, მაგრამ არ იკითხავ როგორები? თვალი უკეთესს რას ნახავდა და ყური უკეთილშობილესს რას გაიგონებდა. დიდიან-პატარიანად სიკეთის მეტი არაფერი იცოდნენ. ბავშვებს ყველა ქალი დედასავით უყვარდათ და ქალებს ყველა ბავშვი - შვილივით.
ყველა ბიჭს მაშინ ძმას ეძახდნენ და ყველა გოგოს - დას. ქვის სროლა რა იყო, არავინ იცოდა და ნაწნავების და თმების გლეჯა არავის გაეგონა. თოთო ბავშვი რომ ატირდებოდა, ყველა ქალი მზად იყო, ძუძუ ეწოვებინა. მამას რომ წითელი ბურთის ყიდვა მოუნდებოდა და იყიდდა, რომელი ბიჭიც შეხვდებოდა, იმას მისცემდა. ასე კი არ იყო, ახლა რომ თავ-თავიანთ შვილებს ასმევენ რძეს და უსვამენ პურზე კარაქს, ან მარტო თავისი შვილებისთვის ყიდულობენ ველოსიპედს, ორლულიან თოფს და ტკაცუნა დამბაჩას.
ერთი სიტყვით, იმ ქვეყანაზე ყოფნას არაფერი სჯობდა. აი, მაშინ ამბობდნენ: ერთმანეთს თვალში რომ ჩავუვარდეთ, ხელს არ ამოვისვამთო.
მაშინაც იყვნენ უშვილო ადამიანები, მაგრამ ამას ვინ დარდობდა. ყველა მათი შვილი არ იყო? მაშინაც იყვნენ ობოლი ბავშვები, მაგრამ ამისთვის ვინ ტიროდა, ყველა ქალი მისი დედა არ იყო და ყველა კაცი - მამა?!
სიტყვა „ტყუილი“ რა იყო, ბავშვებისათვის კი არა, ასი წლის მოხუცისათვის რომ გეკითხათ, ვერ გეტყოდა, არ გაეგონა, არ იცოდა და რა ეთქვა, ტყუილა ხომ არ იტყოდა?!
ფლიდობა, ღალატი, კვანტის დადება, ზურგს უკან ორმოს გათხრა, აპ-აპ-პა-პა! ყურმოკრულადაც კი არ ჰქონდათ გაგონილი. თეთრ კბილს რომ გიჩვენებდა, არავითარი ხინჯი გულში არ ედო.
ბავშვები ხომ იყვნენ და იყვნენ. ყოველ ცისმარე დღეს ერთად თამაშობდნენ, ბურჭალობდნენ, ერთმანეთს ლუკმას უყოფდნენ... რა სჯობდა მათ ყურებას.
მთელი ქვეყანა, დიდიან-პატარიანად ისე უზომოდ ბედნიერი იყო, ცას ხელი უწვდებოდა. მაგრამ რა გინდა რა, ეშმაკი იყო გაუბედურებული. ეშმაკი იყო პირდაპირ გულდათუთქული და პირგაშავებული.
ეშმაკის ხასიათი ხომ იცი, თუ ადამიანებს ერთმანეთი უყვართ და თავზე ევლებიან, მავნეს ძილი და მოსვენება არა აქვს, თავს უბედურად და წყალწაღებულად თვლის. რა ქნას, ასეთი გუნება აქვს და მოიკლას თავი?
ეშმაკი თუ ხედავს, ადამიანები ერთმანეთს თვალისჩინივით უფრთხილდებიან, თვალები რომ დაითხაროს, მზადაა. მის ყურებას თავში კეტი ურტყა, ურჩევნია. აბა, ეშმაკი და მავნე რისი ეშმაკი და მავნეა.
რა არ იმამაძაღლა, რა არ ითაღლითა, რომ ადამიანი ადამიანისათვის წაეკიდა და გადაემტერებინა. მაგრამ, ნურას უკაცრავად, კაცს თუ კაცი მართლა უყვარს და გულში ნამცეცი მტრობა არა აქვს, მასთან ეშმაკი კი არა, თვით ჯოჯოხეთის ზედამხედველი - ტარტაროზიც ვერაფერს გააწყობს.
მოიტანა ამ ყოვლად შეჩვენებულმა და უამრავი ოქრო-ვერცხლი დააბნია ქუჩაში: დაესევიან ადამიანები და ერთმანეთს დაერევიანო, თვითონ დაახვია კუდი, დაჯდა ზედ და დაელოდა - თვალის სეირს ვუყურებო.
თქვენც არ მომიკვდეთ, ოქროს და ვერცხლს ზედაც არავინ შეხედა. ჰო, ეს კი თქვეს:
- ვიღაცამ დაყარა, კარგი უქნია, კიდევ რომ დაამატებდეს, ავშენდებით, გზა აღარ ატალახდება და მეზობლებთან უფრო ხშირად ვივლითო (მაშინ მოკირწყლული და მოასფალტებული გზები არ იყო).
გადაირია ეშმაკი, სულ შემოიბდღვნა ტანზე ბალანი:
- ეს რა ხალხთან მომეცა საქმე, კაცი რომ კაცს ოქრო-ვერცხლისთვის დაინდობს, იმათ რაღა უნდა მოვუხერხო? - დაჯავრიანდა მავნე, დანა კბილს არ უხსნის. - ტარტაროზს რაღა პირით ვეჩვენო, სამსახურიდან მომხსნის, ცოლ-შვილი შიმშილით დამიწყდებაო.
იფიქრა, იფიქრა, სულ გაიჭყლიტა ტვინი. წავიდა, მოიტანა ალმასი და ბრილიანტი, მოაყარა გზებზე. დაახვია კუდი, დაჯდა ზედ და უცდის, რა მოხდება.
გამოვიდნენ ადამიანები დილაადრიან, თოხს ლესავენ, ბარს პირავენ, ცელს კვერავენ. ხედავენ, გზა და შარა მოკირწყლულია ალმასის და ბრილიანტის კენჭებით. გაიხარეს: რაღა გვიჭირს, ერთმანეთთან ავდარშიც ადვილად ვივლითო. მართლაც, გადადიან და გადმოდიან. ვინ კეცსა და კეცს შუა შემწვარი წიწილის ნახევარს, ვინ ტყემლის საწებელას, შენსას ჩემი სჯობს, ღოღნოშო მაქვს შერეულიო. აბა, ბავშვებს ტკბილი უყვართ, ჩემი გამომცხვარია, მაღაზიაში ნაყიდი არ გეგონოთო...
ავარდა და დავარდა ეშმაკი, სულ ბღუჯა-ბღუჯა დაიბდღვნა ტანზე ბალანი:
- ამათ ვის გადავეყარე! მოხსნას არ დავეძებ, ტარტაროზი პასუხისგებაში მიმცემს, ანგელოზი ვეგონები, ციხეში დამალპობსო.
გავარდა მავნე, მთელი ღამე ზიდა და ზიდა ღვინო და არაყი, მოიწყვიტა წელი და ყველა სახლის წინ კოკები, დოქები და ბოცები დადგა:
- დალევენ, დათვრებიან, ჩხუბს, აყალმაყალს ატეხენ და ერთმანეთს გადაემტერებიანო, - დაახვია კუდი, დაჯდა ზედ და დაელოდა.
არაფერი გეტკინოთ, ვინ ახლო ხელი.
- ერთმანეთი უღვინოდაც ძალიან გვიყვარსო, - გაიდვეს მხარზე თოხი, ბარი და ცელი, წალდი ქამარში გაირჭვეს, გასწიეს ყანაში, მინდორში და ტყეში სამუშაოდ. საღამოს რომ დაბრუნდნენ... ჰო, ეს კი ჰქნეს, მაგარი არაყი ხელზე გადაივლეს, რაიმე ინფექციური ავადმყოფობა არ გადავიტანოთ მეზობლებში, ბავშვების პატრონები ვართო.
აწივლდა და აკივლდა ეშმაკი. წაიშინა ხელები სახეში, სულ დაისივა ისედაც მაიმუნი ცხვირ-პირი. გადავარდა ჯურღმულებში, გადაეშვა წკვარამში, გაძვრა უკან ხვრელებში, გატოპა წუმპე და ჭაობი, გაიარა კუპრი და მდუღარე და ჯოჯოხეთის მამის - ტარტაროზის წინ მოწყვეტით დაემხო. იატაკში ლურსმანი ყოფილიყო ამოჩრილი, მუხლის კვირისთავი გაიგლიჯა.
- შე ასეთო და ისეთო! - გადაირია ტარტაროზი. - ეს ადამიანები ერთმანეთს რომ ხელისგულზე ერბო-კვერცხს უწვავენ, შენ რისი მაქნისი ხარ, გამაგებინე, შენ მართლა ეშმაკი და მავნე ხარ, თუ ანგელოზიო! - შედგა წიხლით ჯოჯოხეთის ზედამხედველი და ეშმაკი კარგა ლაზათიანად გააუთოვა.
- ანგელოზს რა მიგავს, ეშმაკის მაშხალა ვარო, - თავი იმართლა მავნემ.
- მერე, სადაა შენი ნაეშმაკარ-ნამამაძაღლარი! - ისევ გაიარ-გამოიარა ტარტაროზმა ეშმაკის ზურგზე, - შტატში მაინც არ მყავდე აყვანილი!..
- თქვენო უბოროტესობავ, ვერაფერი მოვუხერხე: ოქრო არ დამიშურებია და მარგალიტი, ღვინო და არაყი. მეტი რაღა ვქნა, რა წყალში გადავვარდეო.
- შენ, არ გადამრიო, მართლა ანგელოზი არ იყოო! - სულ ჩექმის ქუსლები ურტყა ტარტაროზმა იატაკზე გართხმულ ეშმაკს. - ჯერ, ადამიანებში შური უნდა ჩამოაგდო, შრომა უნდა შეაძულო და სიხარბეს მაშინვე ისწავლიანო.
- მაპატიეთ, თქვენო უმავნესობავ, მე დავამტკიცებ, ვინცა ვარ, ანგელოზობას ნუ დამწამებთო!.. - გამოიქცა, მოუსვა, მაგრამ რა მოუსვა, სულ ქუსლებით დაიბეგვა უკანალი. მთელი ღამე კვირისტავნატკენი მუხლიც კი არ ჩახარა. ჰო, ჭრილობაზე ლეიკოპლასტირი დაიწება, მტვერი არ ჩამეყაროსო. დილამდე ჩუმად ზიდა ქვა, კირი და ცემენტი, თუთიის თუნუქი, ოქროსფერი საღებავები და გათენებამდე ქუჩის ერთ მხარეზე ისეთი ორსართულიანი სახლები გამოჭიმა, კარგი თანამდებობის პირს რომ შეშურდებოდა (მანამდე ორსართულიანი სახლი ადამის შვილმა არ იცოდა, რა იყო. უბრალო სოხანიან, ისლით და ლაქაშით დახურულ ქოხებში ცხოვრობდნენ). აუშენა ეშმაკმა, პატრონებს შიგ ეძინათ, მაგრამ არაფერი გაუგიათ.
დაახვია კუდი მავნემ, დაჯდა ზედ და დაელოდა.
გაიღვიძეს, გამოდგნენ მოჩუქურთმებულ აივნებზე ორსართულიანები და სალამი მოახსენეს მეზობლებს.
ძველბინიანებმა: თქვენი სალამიც შევარცხვინეთ და თქვენი კაცობაცო.
- თქვე კაი მეზობლებო, უკეთესი სახლი რომ გვაქვს, უნდა გეწყინოთ, თუ უნდა გიხაროდეთო?
- კი მაგრამ, რატომ უნდა გქონდეთ, ჩვენზე უკეთესი ბიჭები ხართ, თუ ჩვენზე მეტი შემოსავალი გაქვთო!
ბავშვები გამოცვივდნენ ახალი და ძველი ბინებიდან და კენჭაობას და რიკ-ტაფელას თამაში დაიწყეს ისე, როგორც გუშინ და გუშინწინ.
მავნემ ესეც არ იკმარა. პირიქით, ირიბი წვიმა წამოუშინა და ქოხმახებს ხის ცალი კედელი სულ დაულპო.
ახალბინიანები სხედან აგუგუნებულ ბუხართან ქვითკირის სახლებში, ნარდს თამაშობენ.
ქოხმახიანები წელებზე ფეხს იდგამენ, ხერხავენ და თლიან, უცვლიან კედელს, ჭრიან ნამგლით ისლს და ლაქაშს, ახურავენ ქოხებს, საშველი არაა, ეშმაკი უშენს თოვლ-ჭყაპს. ამ გაჯორკნილ კედელში ჟონავს წყალი, ყინვამაც მოუჭირა.
ორსართულიანებმა: სახლი და კარი კარგი გვაქვს, მადისათვის ცოტა არაყი რომ დაგველია და ღვინო დაგვეყოლებინა, რას იტყოდითო?!
- ერთსართულიანებისთვის არ დაგვეძახაო? - იკითხა ვიღაცამ.
- არა, ისინი რაღა ჩვენი ტოლები არიანო! - და გადაჰკრეს.
ბავშვები ერთად თამაშობენ კუკუმალობიას, დაკენტობანას და არც მდიდარი იციან და არც ღარიბი.
ორსართულიანებმა სიმღერა წამოიწყეს. ეშმაკი იცინის, იცინის, სულ გადაბჟირდა.
ჯოჯოხეთის ტარტაროზმა ეშმაკს ხელფასის გარდა ჯილდოც მისცა, მაგრამ იქვე დასძინა: ის ბავშვები რაღაცა არ მომწონს, რა ანგელოზებივით არიანო.
- რა ვქნაო, - თავი იმართლა მავნემ, - პატარები არიან, შურისა და მტრობის არა გაეგებათ რაო, მაგრამ ვეცდები, თქვენო უჯოჯოხეთებულესობავ!
ტირიან, წელში წყდებიან ქოხმახიანები.
მღერიან, იცინიან და ღლიცინობენ ორსართულიანები.
ბავშვები ერთად დახტიან, კოჭაობენ და „ბატებო, ბატებოს“ თამაშობენ.
ადგა ეს წახალისებული ეშმაკი, ამასობაში მუხლის კვირისტავიც მოურჩა, და იმ ქოხმახიანებს ერთ ღამეში სამსართულიანი სახლები არ წამოუჭიმა? აი დიდი თანამდებობის პირს რომ ზედ თვალი დარჩება, ისეთი. თოხის, ბარის და ცელის ტარზე ეკლები გამოასხა, ახლოს ვერ მიეკარები. მერე, ამ ყოვლად მავნემ და მაკვარანცხმა, დაახვია კუდი, დაჯდა და დაელოდა.
გაეღვიძათ სამსართულიანებს, გაიზმორეს, მზაკვრულად ჩაეღიმათ და სალამი ჰკადრეს ორსართულიანებს.
- თქვენი სალამიც შევარცხვინეთ და თქვენი სინდისიცო! - დაიბოღმნენ ორსართულიანები და სახლის კარი დახურეს, შვილებს აუკრძალეს, გზის გადაღმა ბავშვებთან თამაში არ დაგვანახოთო.
გადაბრუნდა ეშმაკი, იცინის, ფეხებს აფხარკალებს.
პატარები უკანა კარში გაიპარნენ, ეზოს ბოლოდან მოუარეს და ლახტის და ჯორი და მოჯორობიას თამაში გაახურეს.
საგანგებო დიპლომი და ფულადი პრემია გამოუგზავნა ტარტაროზმა მავნეს ხელფასთან ერთად, მაგრამ თან მიადევნა: ის ბავშვები არ მომწონს და რა გიყო!
- რა ვქნა, თქვენო უსაშინლესობავ, ესენი, სანამ მშობლების ტოლა არ გახდებიან, მე მგონი გულწრფელობას და ერთმანეთის სიყვარულს ვერ მოვაშლევინებ, მაგრამ ცდას არ დავაკლებო.
ახლა სამსართულიანებმა დასცხეს მრავალჟამიერი და ორსართულიანებს აუტირდათ თვალი.
აბა, ბავშვებს სულ მაგათი დარდი ჰქონდათ. ხელი ხელს ჩაჰკიდეს და კატათაგვობანა მოიგონეს.
მავნემ ორსართულიანებს ოთხსართულიანები აუშენა, გაჭედა ბოქლომი, გასაღები და ორივე მხარეზე ყველა სახლის კარს დაადო.
ეს რა ამბავიაო! გადაირივნენ სამსართულიანები, აგინეს და ათრიეს ოთხსართულიანები. გადაემტერნენ სამუდამოდ და პატარებს უთხრეს, იმათ ბავშვებთან არ დაგინახოთო! და გასაღებით დაკეტეს კარები.
სხედან ბავშვები. უცქერიან ერთმანეთს ფანჯრებიდან და თამაში ისე ენატრებათ, სული მისდით.
ეშმაკი ხან ერთ მხარეს დაუმატებს სართულს, ხან - მეორეს. ღებულობს ჯილდოს და დიპლომებს ტარტაროზისაგან.
ბავშვები სამუდამოდ ჩაკეტეს, მაგრამ რა გინდა, ერთმანეთისათვის მაინც სულს ლევენ.
ეშმაკმა, რაკი პატარებს ვერაფერი მოუხერეხა, ჯოჯოხეთის მამას ამით მაინც ვაამებო და უფროსები სულ გადარია: რა ძარცვა-გლეჯა, ჩხუბი და დაკა-დაკა (თავურის დარტყმაც კი ასწავლა), მოხვეჭა და მითვისება, ტყუილი და ქრთამი, სიმდიდრე ყელში ამოუყვანა. ერთ დროს გზაზე რომ ოქრო და ბრილიანტი ეყარა, იმას მისდგნენ წერაქვით და ძალაყინით, გადათხარეს მთელი ქუჩა, დედა შვილს არ აიყვანსო, მაშინ ითქვა.
ბავშვები კი სხედან ფანჯრებთან და ორივე ხელს იწვდიან ერთმანეთისაკენ. მერე ხვეწნა დაუწყეს მშობლებს, გაგვიშვით, არაფერს გავაფუჭებთ, სილაში გვირაბს გავიყვანთ, ხიდს გავაკეთებთ, გაგვიშვითო.
ბავშვების დარდი ვიღას ჰქონდა, ისე აერიათ გზა და კვალი, ან სად ეცალათ: ერთმანეთს რაღაცას პარავდნენ, თავს ესხმოდნენ, ან გზას და შარას თხრიდნენ, სათამაშო ადგილიც კი აღარსად დარჩა. თან ბავშვებს ამშვიდებდნენ:
- ჩვენ თქვენთვის ვიბრძვით, ოქრო და ბრილიანტი უნდა დაგიტოვოთ, რომ მეზობლებმა არ დაგჩაგრონო.
ბავშვებს კი ოქროს ზანდუკებს ერთად ყოფნა და ერთი მუჭა თხილი ერჩიათ. „წკიპურტობანას“ ვითამაშებთო, მაგრამ მათი გულისტკივილი ვის ესმოდა. საცოდავმა პატარამ სულ მუდამ დიდს უნდა გაუგონოს.
დაბოლოს, მთლად უსაშველო რომ გაუჩინეს, მინები შეღებეს და დარაბები გაუკეთეს, ბავშვებს სული შეეხუთათ და დააღეს ფანჯრები (ფანჯრებს მაშინ ბოქლომი არ ედო და არც რკინის გისოსები ჰქონდა). ზოგიერთებს გაღებისას, მინებიც კი გაუტყდათ, მაგრამ რა მათი ბრალი იყო, და რაფაზე გადაეკიდნენ ერთმანეთისაკენ ხელგაწვდილები.
რაკი ერთიმეორე ისევ ისე უყვარდათ, როგორც თავდაპირველად, იმდენი იშვირეს ხელები, იმდენად არ შეეძლოთ უერთმანეთობა, სარკმლებიდან გადაცვივდნენ. ქვევით ქუჩა და მინდორი აყრილი იყო, იმხელა ორმოები დაუთხარეს დიდებმა ერთმანეთს და ჩაუნგრიეს ხიდები, ბავშვები სადღა წასულიყვნენ, ან სად ეთამაშათ და ცისკენ გასწიეს.
გასწიეს და გასწიეს, წავიდნენ და წავიდნენ. გაფრინდნენ, უკან არც კი მოიხედეს და თავისი დიდი სიკეთით, სიყვარულით და ერთგულებით ვარსკვლავებად დაიწყეს ციმციმი.
ციმციმებენ და ციმციმებენ, თამაშობენ, გადაირბენენ, გადმოირბენენ, იცინიან, ანათებენ, გზააბნეულს გზას ასწავლიან, შეშინებულს დაამშვიდებენ, უიმედოს დააიმედებენ, მოწყენილს გაახალისებენ.
მას მერე მშობლები დაშინდნენ და მაღალსართულიანი სახლის ფანჯარასთან რომ ბავშვმა სკამი მიიდგას და ზედ ავიდეს, მაშინვე დატუქსავენ: არ დაგვღუპო, არ გადაფრინდეო. ბოლოს და ბოლოს, როგორც იქნა ისწავლეს ჭკუა და საბავშვო ბაღები და ბაგები ააშენეს.
ახლა ბავშვები ერთად არიან და თამაშობენ, მღერიან, ცეკვავენ. ვინც კარგად მღერის და ცეკვავს, ან ძალიან უყვარს თავისი ტოლები, იტყვიან: ვარსკვლავა ბიჭიაო; ვინც მარდია და დაუზარელი, ვარსკვლავივით ცქრიალა გოგოაო; ვინც არ ტირის და იღიმება, ვარსკვლავივით იცინისო.
ბაჩომ რომ მძინარე დაჩი დატოვა და გარეთ გამოვიდა, დაინახა ვარსკვლავებს ღრუბლებიდან თავი დაეღწიათ და გახარებული დაჩივით იცინოდნენ.
_1555526092.jpg)
